Pogodowe ABC...

Kiedy i gdzie powstają tajfuny?

Tajfun to lokalna nazwa cyklonów tropikalnych używana we wschodniej i południowo-wschodniej Azji. Tajfuny występują najczęściej w porze letniej, a także jesienią. Wiatry wewnątrz tajfunu mogą osiągać ogromne prędkości (do ok. 300 km/h). Tajfuny niosą też ze sobą obfite opady deszczu.

Tajfun czyli cyklon tropikalny jest związany z układem niskiego ciśnienia, w którym nie występują fronty atmosferyczne. Rozwija się nad ciepłymi wodami i odznacza się cyrkulacją cykloniczną (tj. o kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara na półkuli północnej i kierunku zgodnym z tym ruchem na półkuli południowej) w dolnych warstwach atmosfery oraz silnie rozwiniętą aktywnością burzową. Cyklon tropikalny o maksymalnej prędkości wiatru przy powierzchni Ziemi nie przekraczającej 17 m/s nazywa się depresją tropikalną, o większej prędkości wiatru, ale nie przekraczającej 33 m/s - sztormem tropikalnym, o prędkości przekraczającej 33 m/s - huraganem (na Atlantyku i wschodnim Pacyfiku), tajfunem (na północno-zachodnim Pacyfiku), silnym cyklonem tropikalnym (na południowo-zachodnim Pacyfiku i południowo-wschodnim Oceanie Indyjskim), silnym sztormem cyklonicznym (w północnej części Oceanu Indyjskiego) bądź wreszcie cyklonem tropikalnym (w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego).

O cyklonie tropikalnym możemy mówić wtedy gdy występują następujące czynniki:

• Temperatura wody w warstwie powierzchniowej oceanu grubości co najmniej 50 m powinna przekraczać 26,5°C. Ocean stanowi wtedy dostatecznie pojemny dla rozwoju cyklonu zbiornik energii. Po utworzeniu się chmur powietrze ogrzewane jest i nawilażane przez ciepłą wodę oceanu.
• Rozkład temperatury i wilgotności w atmosferze powinien być odpowiedni dla rozwoju intensywnych, wypiętrzonych chmur burzowych (tzw. atmosfera potencjalnie niestabilna duże ilości ciepłego znajdują się nisko). Rozwija się wówczas głęboka (przez całą grubość troposfery) konwekcja, która może "rozkręcić" cały układ.
• Odległość od równika powinna wynosić co najmniej 500 km. Na równiku pozioma składowa siły Coriolisa jest mała, dalej od równika unoszenie i opadanie wywołuje wirowanie układu.
• Zmienność prędkości wiatru z wysokością w całej troposferze powinna być niewielka. Pozwala to na "zorganizowanie się" chmur konwekcyjnych w układ cykloniczny.

W poszczególnych rejonach świata cyklony tropikalne, których siła wiatru przekracza 63 węzły, noszą lokalne nazwy. Nazwy te częściej są stosowane w locjach niż w komunikatach prognostycznych. Wszystkie odnoszą się do tego samego zjawiska meteorologicznego i są to:

• huragan (ang. hurricane) - północny Atlantyk, rejon zachodnioindyjski (nazywane również cyklonami zachodnioindyjskimi lub antylskimi), północno-wschodni Pacyfik, południowo-wschodni Pacyfik (Fidżi, Samoa, Nowa Zelandia, wybrzeża Queensland w Australii),
• tajfun (ang. typhoon) - północno-zachodni Pacyfik,
• cyklon (ang. cyclone) - powstające w okresie styczeń-marzec cyklony tropikalne w rejonie Zatoki Bengalskiej, Morza Arabskiego, u południowej części Oceanu Indyjskiego na zachód od 080°E (tzw. cyklony Mauritius),
• bungo (taj. bagujos, vagio) - rejon Filipin, najczęściej w okresie lipiec-listopad,
• willy-willy - nazwa z języka angielskiego stosowana na Morzu Timor i Morzu Arafura u północno-zachodnich wybrzeży Australii w okresie listopad-marzec,
• cordonazo - nazwa z języka hiszpańskiego określajaca mały huragan na północno-wschodnim Pacyfiku, występujący dość rzadko na początku października i poruszający się z okolic 130°W przez Wyspy Revillagigedo ku wybrzeżom Meksyku.

Zobacz też:

• Jak powstają chmury?
• Czym jest wilgotność powietrza i jak się ją mierzy?